Self-reflection คืออะไร? การสะท้อนตัวตน ทักษะที่มีประโยชน์มากกว่าที่คุณคิด!

Self-reflection หรือทักษะการสะท้อนตัวเองที่มักจะเป็นทักษะใกล้ตัวที่ใครหลายคนมองข้ามไป เพราะตอนนี้เทคโนโลยีมีพัฒนาการอย่างไม่หยุดยั้ง จนทำให้ทุกอย่างรอบตัวรวดเร็วไปหมด ทั้งการใช้ชีวิต การสื่อสาร หรือการเสพข่าว และบางครั้งหลายคนก็อาจไปโฟกัสกับคนทั้งคนและสิ่งรอบข้างมากเกินไป จนลืมกลับมาใส่ใจตัวเอง

นั่นจึงทำให้ Self-reflection กลายมาเป็นอีกหนึ่งทักษะที่ทุกคนในยุคนี้ควรมีมากที่สุด เพราะจะทำให้คุณเข้าใจและทบทวนตัวเองได้มากขึ้น ดังนั้นในวันนี้ The Growth Master จะพาทุกคนไปรู้จักกับ Self-reflection ว่าคืออะไร? ทำไมถึงเป็นทักษะที่มีประโยชน์มากกว่าที่คุณคิด และทุกคนไม่ควรมองข้ามเป็นอย่างยิ่งในยุคดิจิทัลแบบนี้

Self-reflection คืออะไร?

Self-reflection คือ ทักษะในการการสะท้อนตัวเองจากการคิดวิเคราะห์เกี่ยวกับตัวเองมากขึ้น หากมองง่าย ๆ มันก็เหมือนกับการที่เรามองตัวเองในกระจกแต่ลึกเข้าไปถึงความคิด ห้วงอารมณ์ และความรู้สึก ซึ่งการทำ Self-reflection จะทำให้เราสามารถวิเคราะห์พฤติกรรม ความคิด และความรู้สึกของตัวเองในส่วนที่เคยเกิดขึ้นมาแล้วได้

เมื่อเราได้หยุดพักตัวเองมาทำ Self-reflection บ่อย ๆ เราก็จะรู้สึกว่าตัวเองมีเวลาได้หยุดพักและทำความรู้จักตัวเองมากขึ้น ได้ทบทวนว่าที่ผ่านทำไมเราเลือกถึงทำแบบนั้น เพราะอะไร ได้เรียนรู้ในสิ่งที่ผิดพลาด เพื่อที่สามารถนำไปวางแผน พัฒนา ปรับปรุง แก้ไขกับการใช้ชีวิตในอนาคตหรือการทำงานในอนาคตต่อไปได้

ประโยชน์ของการทำ Self-reflection

1. ช่วยทำให้รู้จักตัวเองมากขึ้น

บ่อยครั้งการทำ Self-reflection ที่ทำให้เรารู้จักตัวเองมากขึ้นก็คือ การนั่งคุยกับตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นพูดออกมา หรือเขียนลงในกระดาษ หลายคนอาจจะมองว่ามันเป็นเรื่องที่แปลก แต่จริง ๆ แล้วมันมีประโยชน์มาก และเป็นการทำ Self-reflection ชั้นดีที่สุดเลยก็ว่าได้ ซึ่งในวันนี้เราก็มีตัวอย่างคำถามมาให้คุณลองตอบตัวเองกันดู โดยจะแบ่งออกเป็น 2 พาร์ทด้วยกัน คือ มุมมองในการทำงาน (Work View) และมุมมองการใช้ชีวิต (Life View)

มุมมองของการทำงาน (Work View)

• คุณคือใคร (ตำแหน่ง)?
• ตอนนี้คุณกำลังทำอะไรอยู่?
• การทำงานนี้มีความหมายอะไรสำหรับคุณ ทำไมถึงต้องทำงานนี้?
• คุณชอบงานที่ทำอยู่ไหม แล้วทำไมถึงชอบ? 
• ความหมายของงานที่ดีและคุ้มค่าที่จะทำคืออะไร?
• ตอนนี้พอใจกับเงิน ประสบการณ์ การเติบโต และความสำเร็จ มากน้อยแค่ไหน? ถ้ายังไม่พอใจ แล้วต้องทำอย่างไร เราถึงจะรู้สึกพอใจมากขึ้น?

มุมมองการใช้ชีวิต (Life View)

• อะไรคือเป้าหมายที่สูงสุดในชีวิต?
• ในชีวิตของคุณ คุณให้ความหมายกับอะไรมากที่สุด?
• ความสัมพันธ์ของคุณกับคนอื่นเป็นอย่างไรบ้าง?
• คุณชอบชีวิตของคุณไหม?
• คุณเชื่อในพลังของโชคชะตาหรือโชคลาภไหม? 

หลังจากที่คุณได้ลองตอบคำถามข้างต้นไปแล้ว คุณอาจจะได้รู้จักตัวเองในมุมที่ไม่เคยรู้จักก็ได้ เพราะคนเรามักจะเปลี่ยนแปลงในทุกนาที ตัวเราในวันนี้ อาจเป็นคนละคนกับเราเมื่อปีที่แล้วก็ได้ ดังนั้นการตั้งคำถามกับตัวเองจะทำให้สามารถทบทวนตัวเองไปพร้อม ๆ กับเข้าใจจุดแข็ง จุดอ่อน อารมณ์ และความรู้สึกของตัวเองได้ดีมากยิ่งขึ้น ยิ่งเรารู้จักตัวเองมากเท่าไร ก็จะทำให้เราสามารถรับมือกับสิ่งที่เกิดขึ้นในอนาคตได้ดียิ่งขึ้นนั่นเอง

*ตัวอย่างคำถามข้างต้นเป็นคำถามแบบภาพรวมใหญ่ ๆ เป็นรายปี แต่คุณสามารถตั้งคำถามทั่วไปเจาะเป็นรายวันได้ เช่น วันนี้เป็นอย่างไรบ้าง? วันนี้เราอยากขอบคุณอะไรมากที่สุด? ข้าวที่กินวันนี้อร่อยไหม? วันนี้ไปเที่ยวที่ไหนมาบ้าง สนุกไหม? เป็นต้น

2. มีมุมมองและทัศนคติต่อตัวเองและสิ่งรอบข้างที่ดีขึ้น 

มุมมองจากตัวเราในวันนี้เป็นมุมมองคนละเวอร์ชันกับปีที่ผ่าน ๆ มา

อีกหนึ่งวิธีที่เราสามารถฝึกทักษะ Self-reflection ได้ดีที่สุดก็คือ การสะท้อนตัวเองผ่านมุมมองและทัศนคติของตัวเองในแต่ละปีด้วยการจดบันทึก เพราะเราจะได้คิดวิเคราะห์และเข้าใจมุมมองหรือทัศนคติใหม่ ๆ จากตัวเราและสิ่งรอบข้างได้ดีขึ้นกว่าเดิมอย่างแน่นอน

ถ้าเปรียบเทียบให้เห็นภาพได้ง่าย ๆ ก็โซเชียลมีเดียนี่แหละที่เหมือนสมุดบันทึก ‘ความเป็นตัวเราในช่วงเวลานั้น ๆ’ ได้ที่ดีสุด เราอาจจะเห็นได้จากแจ้งเตือนของฟีเจอร์ Memories บน Facebook ที่ทำให้คุณได้เห็นตัวเองเมื่อ 7 ปีที่แล้วว่าโพสต์อะไรลงบนไทม์ไลน์ไปบ้าง

แล้วพอมาดูในวันนี้คุณก็อาจจะมีความรู้สึกว่า “ทำไมตอนนั้นถึงโพสต์อะไรแบบนั้นออกไป หรือมันเป็นเพียงแค่อารมณ์ชั่ววูบในตอนนั้น” คุณก็จะได้วิเคราะห์ความรู้สึกของตัวเองในวันที่ผ่านมา และหลายครั้งคุณก็จะรู้สึกว่ามุมมองและทัศนคติของคุณในตอนนั้นกับตอนนี้ อาจไม่เหมือนกันอีกแล้ว

3. เพิ่มทักษะการเรียนรู้และความเข้าใจได้ง่ายมากขึ้น

โลกปัจจุบันมักจะบีบบังคับให้เราต้องใช้ชีวิตอย่างรวดเร็ว จนหลายครั้งก็ไม่มีเวลาได้หยุดคิดหรือไตร่ตรองอะไรเลย นั่นอาจทำให้เราไม่สามารถเรียนรู้และเข้าใจตัวเองได้อย่างลึกซึ้งเท่าที่ควร 

ซึ่งมีหลายงานวิจัยที่บอกว่าทักษะ Self-reflection ช่วยทำให้เราเกิดการเรียนรู้ในเชิงลึกมากขึ้น เพราะการทำ Self-reflection ก็เหมือนกับการได้พักเบรกตัวเองได้ไตร่ตรองความคิด มุมมอง และทัศนคติของตัวเอง ซึ่งเราก็จะสามารถเชื่อมโยงสิ่งต่าง ๆ รอบตัวได้ดีขึ้น

เมื่อคุณสามารถเรียนรู้ เข้าใจ ตัวเองและคนรอบข้างได้ดีมากขึ้นแล้ว รับรองว่าถ้าเกิดว่ามีปัญหาหรือความท้าทายใหม่ ๆ ขึ้นในอนาคต คุณก็จะมีทักษะรับมือกับปัญหาต่าง ๆ ได้ดียิ่งขึ้นอย่างแน่นอน

Self-reflection ทำตอนไหนได้บ้าง?

สำหรับใครที่อยากลองเริ่มต้นฝึกทักษะ Self-reflection อาจจะลองใช้เวลาวันละ 5 นาที เพื่อทบทวนตัวเองว่าในแต่ละวันเราเจออะไรมาบ้าง มีความรู้สึก หรืออารมณ์แบบไหน หรือถ้าอาจจะลองทบทวนเป็นภาพใหญ่รายเดือนหรือรายปีก็ได้ เช่น ลองวิเคราะห์ตัวเองว่าตอนต้นปีเราเป็นแบบไหน แล้วปลายปีเราได้เรียนรู้อะไรมาบ้าง หรือว่าจะ Self-reflection ในโอกาสสำคัญ เช่น วันเกิด ตอนเรียนจบ หรือย้ายที่ทำงานก็ได้เช่นกัน

อย่าลืมลองทำ Self-reflection กันนะคะ รับรองว่าเมื่อถึงตอนสิ้นปี หรือช่วงเปลี่ยนผ่านชีวิตไปสู่อีกขั้นหนึ่ง เมื่อกลับมาลองสังเกตตัวเองอีกครั้ง คุณจะได้เรียนรู้กับตัวเองมากขึ้น และได้เห็นพัฒนาการที่เปลี่ยนไปของตัวเองอย่างแน่นอน

The Growth Planner ตัวช่วยที่จะทำให้คุณฝึกทักษะการทำ Self-reflection ได้ดีที่สุดตลอดทั้งปี

สำหรับใครที่กำลังหาตัวช่วยในการทำ Self-reflection ในแต่ละปีได้เห็นเป็นภาพที่ชัดเจนที่สุด เราขอแนะนำ The Growth Planner 2023 สมุดแพลนเนอร์ที่จะทำให้คุณได้สนุกกับการจดบันทึกสิ่งที่ทำตลอดทั้งปี ช่วยให้เห็นภาพสะท้อนตัวเองได้อย่างชัดเจน และพัฒนาตัวเองได้อย่างมีประสิทธิภาพมากที่สุด 

ภายในสมุดแพลนเนอร์จะประกอบไปด้วยองค์ประกอบที่จะทำให้การตั้งเป้าหมายในชีวิตสามารถทำได้ทุกวัน เห็นผลทุกเดือน วิเคราะห์ได้ทั้งปี ซึ่งมีดังต่อไปนี้

• การวางเป้าหมายรายปี, รายเดือน, รายสัปดาห์ และรายวัน
• การจดบันทึกรูปแบบอารมณ์ประจำวัน
• การติดตามพฤติกรรมที่ทำอย่างสม่ำเสมอ
• สรุปผล เพื่อประเมินตัวเองรายสัปดาห์และรายเดือน
• จดบันทึกสถานที่ท่องเที่ยว สำหรับการพักผ่อนของคุณตลอดทั้งปี
• ช่องสำหรับ Quote เพื่อให้กำลังใจตัวเองในการลุกมาสร้างสรรค์สิ่งใหม่ ๆ ตลอดทุกเดือน

สมุดแพลนเนอร์ The Growth Planner 2023 สั่งซื้อได้แล้วตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป มีให้เลือกทั้งหมด 4 สีด้วยกันคือ Navy Blue, Vintage Green, White Pearl และ Pastel Peach ในราคา 990 บาท พร้อมจัดส่งฟรี (ด่วน! สินค้ามีจำนวนจำกัด) สั่งซื้อเลยตอนนี้

สรุปทั้งหมด

ทักษะ Self-reflection หรือการสะท้อนตัวเองถือว่าเป็นทักษะที่ควรให้ความสำคัญมาก ๆ เพราะจะช่วยทำให้เราได้รู้จักและพัฒนาตัวเองมากได้ขึ้น ช่วยทำให้เรามีมุมมองและทัศนคติที่ดีกว่าเดิม รวมถึงช่วยเราให้มีทักษะการตัดสินใจได้ดียิ่งขึ้นอีกด้วย

สิ่งที่อยู่ใกล้ตัวเราเองมากที่สุดก็คือ ความคิดและความรู้สึกของตัวเรา บางครั้งสิ่งที่อยู่ใกล้มากที่สุดก็กลับกลายเป็นสิ่งที่เรามองมันได้ไม่ชัดเจนมากที่สุด ดังนั้นอยากให้ทุกคนลองทำ Self-reflection ลองหยุดพัก ให้เวลาตัวเอง และไตร่ตรองตัวเองมากขึ้น เพื่อที่ว่าเราจะได้ทำความรู้จักตัวเอง และเป็นตัวเองในเวอร์ชันที่ดีขึ้นกว่าเดิมได้ในทุก ๆ วัน